Γαστρεντερίτιδα – Συμπτώματα Αιτίες Θεραπεία και Προφύλαξη, ο Παιδίατρος Ανδρέας Κ. Πετρόπουλος απαντάει στις πιο συχνές ερωτήσεις.
Η οξεία γαστρεντερίτιδα αποτελεί την κυριότερη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας στις αναπτυσσόμενες χώρες,ενώ στις ανεπτυγμένες αποτελεί σημαντικό παράγοντα εισαγωγής στο νοσοκομείο. Εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά, αλλά μπορεί να ταλαιπωρήσει αρκετά και τους ενήλικες. Είναι μία κατάσταση που προκαλεί πανικό στους γονείς, καθώς τα συμπτώματα της είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά και μερικές φορές επικίνδυνα, καθότι μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση του οργανισμού. Η υγεία του παιδιού μας είναι πολύτιμη και απαιτεί τη δέουσα προσοχή.
Τι προκαλεί όμως γαστρεντερίτιδα;
Τα κυριότερα αίτια που προκαλούν γαστρεντερίτιδα είναι διάφοροι ιοί (κυρίως ο Ρότα-ιός), μικρόβια όπως σαλμονέλλα, σιγκέλλα, κολοβακτηρίδιο καθώς και διάφορα παράσιτα. Η μετάδοση τους γίνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο πχ. με τα χέρια, μέσω μολυσμένων τροφών και μολυσμένου νερού. Ο χρόνος επώασης εξαρτάται από τον παθογόνο μικροοργανισμό,για παράδειγμα στους ιούς κυμαίνεται από 4-48 ώρες, ενώ στην σιγκέλλα απο 16-72 ώρες.
Το εντεροτοξινογόνο κολοβακτηρίδιο είναι σύνηθες αίτιο τροφογενούς ή υδατογενούς γαστρεντερίτιδας και ευθύνεται πολύ συχνά για την διάρροια των ταξιδιωτών. Η διάρροια των ταξιδιωτών έχει αιφνίδια εμφάνιση κυρίως κατά τις πρώτες 2 εβδομάδες του ταξιδιού με συμπτωματολογία που περιλαμβάνει πυρετό, ναυτία, εμετούς και κοιλιακό άλγος.
Πώς εκδηλώνεται μια γαστρεντερίτιδα;
Τα προεξέχοντα συμπτώματα της γαστρεντερίτιδας είναι οι έμετοι, οι διαρροϊκές κενώσεις, οι οποίες μπορεί να περιέχουν βλέννη ακόμα και αίμα, πυρετός ο οποίος δύναται να είναι αρκετά υψηλός. Οι πιο απλές μορφές γαστρεντερίτιδας έχουν ήπια συμπτωματολογία, δηλαδή 1-5 έμετους,3-6 διαρροϊκές κενώσεις, ήπιο κοιλιακό άλγος και χαμηλό έως καθόλου πυρετό. Σε αντίθεση με την απλή γαστρεντερίτιδα,η πιο βαριά μορφή χαρακτηρίζεται από ακατάσχετους εμέτους, απανωτές διάρροιες και από υψηλό συνήθως πυρετό. Το μείζον πρόβλημα που δημιουργείται σε αυτή την περίπτωση είναι η αφυδάτωση λόγω της αυξημένης απώλειας υγρών και ηλεκτρολυτών. Το πρόβλημα δε χειροτερεύει όταν συνυπάρχει και πυρετός
Πώς καταλαβαίνω ότι το παιδί μου έχει αφυδατωθεί;
Σημεία αφυδάτωσης,τα οποία καλό είναι να γνωρίζουν οι γονείς,αποτελούν τα στεγνά χείλη και η ξηρή γλώσσα, η ωχρότητα του δέρματος και το ξηρό δέρμα, οι μαύροι κύκλοι και το βαθούλωμα των ματιών, η μειωμένη ούρηση, η μειωμένη ενεργητικότητα του παιδιού, η υπνηλία Είναι σαφέστατο ότι ένα αφυδατωμένο παιδί διψάει και ζητάει συνεχώς να πιει νερό.
Ποια είναι η θεραπεία της γαστρεντερίτιδας;
Το σημαντικότερο ρόλο στην θεραπεία της γαστρεντερίτιδας,τον κατέχει η σωστή ενυδάτωση,δηλαδή η αναπλήρωση των υγρών και των ηλεκτρολυτών που χάνει το παιδί με την διάρροια,τον εμετό και τον πυρετό. Κάθε φορά που το παιδί κάνει εμετό,δεν πρέπει για 2 ώρες να μην πίνει καθόλου νερό. Μετά την πάροδο των 2 ωρών,δίνουμε σταδιακά νερό ή κάποιο ηλεκτρολυτικό διάλυμα,και συγκεκριμένα μια κουταλιά υγρού κάθε 5 λεπτά και όχι νωρίτερα γιατί υπάρχει κίνδυνος να κάνει πάλι εμετό. Όσο και να ζητάει νερό ή πιο συχνά από το 5λεπτο, θα πρέπει να του το αρνηθείτε, γιατί μπορεί να μην γίνει ανεκτό από το στομάχι του και να ξεκινήσει νέος κύκλος με εμέτους. Όταν σταματήσει να διψάει,σημαίνει ότι έχει παρέλθει και η αφυδάτωση.
Η υδρική αυτή δίαιτα πρέπει να διαρκεί λίγες ώρες (συνήθως 4-6 ώρες). Μετά από αυτό,πρέπει να γίνει μια σταδιακή επανασίτιση του παιδιού και να ακολουθήσουμε την δίαιτα γαστρεντερίτιδας. Αυτή συνίσταται σε βραστό κοτόπουλο, βραστές πατάτες και καρότα, ρύζι, μακαρόνια λευκά, φρυγανιές, τροφές δηλαδή που είναι αρκετά εύπεπτες και γίνονται εύκολα ανεκτές από το ήδη ταλαιπωρημένο στομάχι. Σε βρέφη που θηλάζουν,ο μητρικός θηλασμός πρέπει να συνεχίζεται,ενώ δεν είναι απαραίτητη η αραίωση του ξένου γάλακτος,ούτε και η αλλαγή σε υποαλλεργικό γάλα ή σε γάλα ελεύθερο λακτόζης. Μετά από 24 ώρες και εφόσον το παιδί δεν έχει άλλα συμπτώματα, μπορεί να ακολουθήσει το καθημερινό του διατροφικό πρόγραμμα.
Στην περίπτωση που τα συμπτώματα δεν υποχωρούν αλλά γίνονται πιο βαριά και το παιδί φαίνεται πολύ ταλαιπωρημένο,τότε κρίνεται αναγκαία η παραπομπή του παιδιού στο νοσοκομείο ώστε να του χορηγηθεί ενδοφλέβια ενυδάτωση.
Το παιδί μου έχει γαστρεντερίτιδα. Να του δώσω αντιβίωση ή αντιδιαρροϊκή αγωγή?
Είναι πολύ σημαντικό να καταστεί σαφές, ότι στην αντιμετώπιση της οξείας γαστρεντερίτιδας,τα αντιεμετικά και τα αντιδιαρροϊκά φάρμακα δεν κατέχουν κανέναν ρόλο,ίσα ίσα που η χρήση τους μπορεί να είναι και δυνητικά επικίνδυνη.
Αντιβιοτικά επίσης ΔΕΝ πρέπει να χορηγούνται στην συντριπτική πλειοψηφία των κατά τα άλλα υγιών παιδιών,επειδή οι περισσότερες περιπτώσεις είναι ιογενείς αλλά και οι μικροβιακές είναι αυτοιάσιμες. Η χορήγηση τους ενδείκνυται μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις παθογόνων τα οποία έχουν επιβεβαιωθεί με καλλιέργεια κοπράνων,καθώς και ασθενείς με ανοσοκαταστολή, αιμοσφαιρινοπάθεια, σηψαιμία, εξωεντερική εντόπιση και σε βρέφη κάτω των 3 μηνών.
Επίσης είναι πολύ σημαντικό ο γονιός να είναι σε συνεχή επικοινωνία με τον παιδίατρο για να τον καθοδηγεί αναλόγως των συμπτωμάτων.
Υπάρχει τρόπος να προφυλαχθούμε από την γαστρεντερίτιδα?
Η προφύλαξη και η πρόληψη από την γαστρεντερίτιδα,είναι εξίσου σημαντική και συνίσταται σε απλά καθημερινά μέτρα,όπως η τήρηση των κανόνων υγιεινής,το καλό πλύσιμο των χεριών και των τροφών καθώς και το καλό μαγείρεμα. Τα τελευταία χρόνια, στον αγώνα κατά της γαστρεντερίτιδας, έχει προστεθεί και το εμβόλιο κατά του ροταϊού
Ανδρέας Κ. Πετρόπουλος
Παιδίατρος – Αναπτυξιολόγος
τ. Ιατρός Νοσοκομείου Παίδων “Η Αγία Σοφία”
