Εγκυμοσύνη στην εφηβεία: Η νέα οδηγία του ΠΟΥ για την πρόληψη και υποστήριξη των εφήβων

Η εγκυμοσύνη στην εφηβεία είναι ένα φαινόμενο με βαθιές κοινωνικές, εκπαιδευτικές και υγειονομικές επιπτώσεις. Κάθε χρόνο, εκατομμύρια έφηβες κοπέλες σε όλο τον κόσμο γίνονται μητέρες, συχνά χωρίς επαρκή ενημέρωση, φροντίδα και υποστήριξη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του ζητήματος, παρουσίασε πρόσφατα μια νέα οδηγία για την πρόληψη της εγκυμοσύνης στην εφηβεία, με στόχο την ενίσχυση της σεξουαλικής αγωγής, της πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας και της συνολικής φροντίδας των εφήβων.

Στο πλαίσιο αυτό, το www.ygeia-paidi.gr εξασφάλισε συνέντευξη από την Dr Sheri Bastien, επιστήμονα του Π.Ο.Υ. για τη Σεξουαλική και Αναπαραγωγική Υγεία των Εφήβων , η οποία οποία μας εξηγεί πώς η νέα αυτή κατεύθυνση μπορεί να βελτιώσει ουσιαστικά τη ζωή και τις προοπτικές των νέων — και ιδίως των κοριτσιών — σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι της νέας κατευθυντήριας γραμμής του ΠΟΥ για την πρόληψη της εφηβικής εγκυμοσύνης και πώς διαφέρει η προσέγγιση αυτή από προηγούμενες πρωτοβουλίες;

Ο βασικός στόχος της νέας επικαιροποιημένης κατευθυντήριας γραμμής παραμένει συνεπής με την προηγούμενη δημοσίευσή μας του 2011: η παροχή τεκμηριωμένων συστάσεων που θα μειώνουν τους θανάτους και την κακή υγεία των εφήβων που συνδέονται με την πρώιμη εγκυμοσύνη. Αυτό το έγγραφο για το 2025 δίνει έμφαση στις ειδικές ανάγκες των εφήβων που δεν έχουν επωφεληθεί από την πρόσφατη παγκόσμια πρόοδο -ιδιαίτερα των περιθωριοποιημένων ή μη εξυπηρετούμενων ομάδων. Υπάρχουν δύο βασικοί τομείς εστίασης: (1) η πρόληψη των γάμων παιδιών και η υποστήριξη των παντρεμένων κοριτσιών για τη μείωση των κινδύνων και (2) η βελτίωση της πρόσβασης στην αντισύλληψη και η διαρκής χρήση της. Η διαδικασία ανάπτυξης της κατευθυντήριας γραμμής ήταν χωρίς αποκλεισμούς, με τη συμμετοχή νέων και οργανώσεων που καθοδηγούνται από τη νεολαία και περιφερειακών εκπροσώπων στη διαμόρφωση των συστάσεων.

Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην εγκυμοσύνη στην εφηβεία παγκοσμίως, και πώς προτείνεται να αντιμετωπιστούν;

Υπάρχουν πολλαπλοί παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στην πρώιμη εγκυμοσύνη, όπως η φτώχεια, ο γάμος παιδιών, η έλλειψη εκπαίδευσης και ευκαιριών απασχόλησης, η ανισότητα των φύλων, η περιορισμένη πρόσβαση στην αντισύλληψη και η βία λόγω φύλου. Η κατευθυντήρια γραμμή απαντά με την προώθηση προγραμμάτων ενδυνάμωσης με επίκεντρο τα κορίτσια, με την έκκληση για τη συμμετοχή των οικογενειών και των κοινοτήτων και των κοινωνιών συνολικά για τη μετατροπή των επιβλαβών προτύπων φύλου, με την ενθάρρυνση και την παροχή κινήτρων για την εξασφάλιση υψηλότερου μορφωτικού επιπέδου παράλληλα με παρεμβάσεις οικονομικής ενδυνάμωσης και με τη σύσταση για την άρση των νομικών και συστημικών εμποδίων στην πρόσβαση των εφήβων στην αντισύλληψη.

Ποιος είναι ο ρόλος της ολοκληρωμένης σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, των υπηρεσιών υγείας και των οικογενειών στην πρόληψη της εγκυμοσύνης των εφήβων ;

Αν και δεν αποτελεί το κεντρικό θέμα της συγκεκριμένης δημοσίευσης, καθώς καλύπτεται από άλλα έγγραφα καθοδήγησης, η ολοκληρωμένη σεξουαλική εκπαίδευση τονίζεται ως ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των γνώσεων, των δεξιοτήτων λήψης αποφάσεων και της αυτοαποτελεσματικότητας των εφήβων. Είναι επίσης στενά ευθυγραμμισμένη με τις συστάσεις για την αλλαγή των επιβλαβών προτύπων φύλου και την ενδυνάμωση των κοριτσιών. Όσον αφορά τις υπηρεσίες υγείας, η κατευθυντήρια γραμμή τονίζει ότι θα πρέπει να ανταποκρίνονται στους εφήβους, να είναι εμπιστευτικές, να σέβονται τα δικαιώματα των νέων και να μην στιγματίζουν. Θα πρέπει επίσης να υποστηρίζουν την αυτοφροντίδα, για παράδειγμα, μέσω της πρόσβασης σε αντισύλληψη χωρίς συνταγή και σε ψηφιακά εργαλεία υγείας. Και οι οικογένειες και οι κοινότητες διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση θετικών προτύπων και στάσεων για τα φύλα που μπορούν να αποτρέψουν την εφηβική εγκυμοσύνη. Η κατευθυντήρια γραμμή καλεί για προγράμματα που εμπλέκουν τους γονείς, τους κηδεμόνες και τους άνδρες συμμάχους, καθώς και την ευρύτερη κοινότητα στις προσπάθειες πρόληψης.

Πώς μπορεί να προσαρμοστεί και να εφαρμοστεί η κατευθυντήρια γραμμή σε χώρες με διαφορετικό κοινωνικό, πολιτισμικό ή εκπαιδευτικό πλαίσιο, όπως η Ελλάδα;

Η κατευθυντήρια γραμμή δίνει έμφαση σε μια προσέγγιση της εφαρμογής με γνώμονα το συγκεκριμένο πλαίσιο και την ισότητα. Σημαντικά βήματα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν: i) τη διενέργεια αξιολογήσεων αναγκών και αναθεωρήσεων πολιτικής, ii) τη συμμετοχή των εφήβων, των οικογενειών και των ενδιαφερόμενων φορέων στη συνδιαμόρφωση τοπικών κατάλληλων λύσεων, iii) την ιεράρχηση των παρεμβάσεων με βάση τη σκοπιμότητα και τη συνάφεια, όπως η αντιμετώπιση εκπαιδευτικών κενών ή η βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών. Σε όλα τα πλαίσια, αρχές όπως η χωρίς αποκλεισμούς συμμετοχή των νέων, η ισότητα των φύλων και τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να καθοδηγήσουν την προσαρμογή.

Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι η εφαρμογή της παρούσας κατευθυντήριας γραμμής μπορεί να βελτιώσει ουσιαστικά τη ζωή και τις μελλοντικές προοπτικές των εφήβων, ιδίως των κοριτσιών, σε όλο τον κόσμο;

Η πρόληψη της πρόωρης εγκυμοσύνης είναι κρίσιμη για τη βελτίωση της υγείας των κοριτσιών και της ικανότητάς τους να σχεδιάσουν το μέλλον τους. Υποστηρίζει τα δικαιώματα των κοριτσιών στην εκπαίδευση, την υγεία και τη σωματική αυτονομία, βοηθώντας να σπάσουν οι κύκλοι της φτώχειας και της ανισότητας. Μπορεί να μειώσει τη μητρική θνησιμότητα και να βελτιώσει την ψυχική υγεία και ευημερία, ενώ παράλληλα ενθαρρύνει τη συνέχιση της σχολικής φοίτησης των κοριτσιών και τις μελλοντικές προοπτικές απασχόλησης. Η εφαρμογή θα προωθήσει επίσης ευρύτερες κοινωνικές αλλαγές προς την κατεύθυνση της ισότητας των φύλων, ωφελώντας όχι μόνο τα κορίτσια αλλά και ολόκληρες κοινότητες.

Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την οδηγία στην επίσημη ιστοσελίδα του WHO , την οποία μπορείτε να τη βρείτε ΕΔΩ.