Η μέθοδος φροντίδας καγκουρό (Kangaroo Care) είναι μια πρακτική νεογνικής φροντίδας που ωφελεί όλα τα νεογέννητα, αλλά ιδιαίτερα εκείνα που γεννιούνται πρόωρα, με χαμηλό βάρος γέννησης ή όσα έχουν ανάγκη άμεσης ιατρικής φροντίδας.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει ότι η πρακτική αυτή περιλαμβάνει τα ακόλουθα βασικά χαρακτηριστικά [1]:
- συνεχή και παρατεταμένη (8-24 ώρες την ημέρα, για όσο το δυνατόν περισσότερες ώρες) επαφή δέρμα με δέρμα, που αρχίζει αμέσως μετά τη γέννηση
- αποκλειστικό θηλασμό ή σίτιση με μητρικό γάλα
- όταν η μέθοδος καγκουρό ξεκινά σε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, έγκαιρη αποδέσμευση είτε από τη ΜΕΝΝ σε χαμηλότερο επίπεδο φροντίδας εντός της εγκατάστασης είτε αποδέσμευση στο σπίτι (με επαφή δέρμα με δέρμα και στενή παρακολούθηση)
Η επαφή δέρμα με δέρμα πραγματοποιείται συνήθως πριν από την έναρξη του θηλασμού και είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να ενθαρρυνθεί η μητέρα και το βρέφος να επιχειρήσουν να θηλάσουν και, αφού ξεκινήσουν με επιτυχία, να συνεχίσουν να θηλάζουν.
Από αυτή την άποψη, η φροντίδα της μητέρας καγκουρό δίνει τη δυνατότητα στη μητέρα να αναλάβει τον έλεγχο της φροντίδας της ίδιας και του βρέφους της – μια σημαντική αντιστροφή της δυναμικής της εξουσίας που παίζεται σε πολλά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης σε όλο τον κόσμο. Η φροντίδα οργανώνεται γύρω από τις μητέρες/οικογένειες και τα νεογέννητά τους και δίνει προτεραιότητα στις ανάγκες τους. Σηματοδοτεί μια αλλαγή παραδείγματος, ζητώντας συστημικές αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης της φροντίδας μητέρων και νεογνών.
Ο ιδιαίτερος ρόλος της οικογένειας στη φροντίδα της μητέρας καγκουρό
Όταν βρίσκεται στο στήθος της μητέρας, το μωρό αναγνωρίζει τον οικείο ήχο των χτύπων της καρδιάς της και ηρεμεί, νιώθοντας ασφάλεια και σιγουριά. Είναι επίσης η μητέρα που παρέχει θρεπτικό μητρικό γάλα, το οποίο ο οργανισμός της προσαρμόζει αυτόματα στην ηλικία κύησης του μωρού και σε άλλες απαιτήσεις της υγείας του. Έχει επίσης αποδειχθεί ότι η μέθοδος φροντίδας καγκουρό συμβάλλει στην προώθηση του (αποκλειστικού) μητρικού θηλασμού, καθιστώντας το μια πρακτική που ωφελεί ταυτόχρονα τη μητέρα και το μωρό.
Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η εκτεταμένη επαφή δέρμα με δέρμα μεταξύ του νεογέννητου και ενός άλλου μέλους της οικογένειας, π.χ. του πατέρα, είναι επίσης πολύ ευεργετική. Όταν ο σύντροφος που δεν γεννάει είναι αυτός που παρέχει εκτεταμένη δερματική επαφή, ακόμη και αμέσως μετά τη γέννηση, τα νεογνά επιτυγχάνουν και διατηρούν τη θερμική σταθερότητα σε παρόμοια ποσοστά με εκείνα τα νεογνά που έχουν δερματική επαφή με τη μητέρα τους. Αυτό ισχύει και για τα υγιή νεογνά που γεννιούνται στον τελικό χρόνο. Τα ευρήματα αυτά υπογραμμίζουν τη σημασία της συμμετοχής της οικογένειας στη φροντίδα των πρόωρων και νοσηλευόμενων βρεφών, καθώς άλλα μέλη της οικογένειας μπορούν να αναλάβουν εναλλάξ τη φροντίδα του βρέφους, να υποστηρίξουν τη μητέρα και να της δώσουν τη δυνατότητα να ξεκουραστεί.
Φροντίδα καγκουρό στο νοσοκομείο και στο σπίτι
Η μέθοδος φροντίδας καγκουρό μπορεί να γίνει στο νοσοκομείο και στο σπίτι για όσο το δυνατόν περισσότερες ώρες την ημέρα. Ο Π.Ο.Υ. συνιστά στις πιο πρόσφατες κατευθυντήριες γραμμές του να εφαρμόζεται για τουλάχιστον 8 ώρες την ημέρα και σημειώνει ότι μπορεί να γίνεται μέχρι και 24 ώρες την ημέρα, ενθαρρύνοντας την πολιτική του «μηδενικού διαχωρισμού».
Οι οικογένειες θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στην πρακτική αυτή όχι μόνο κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο νοσοκομείο αλλά και μετά την έξοδο. Αυτό απαιτεί στενή συνεργασία μεταξύ των οικογενειών και του υγειονομικού προσωπικού . Οι οικογένειες θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε συμβουλευτική και υποστήριξη, καθώς και σε τακτικές επισκέψεις παρακολούθησης, είτε απευθείας στο σπίτι είτε σε μια κοντινή μονάδα υγειονομικής περίθαλψης.
Οφέλη από την (άμεση) φροντίδα της μητέρας καγκουρό
Μελέτες έχουν δείξει ότι η μέθοδος φροντίδας καγκουρό έχει μετρήσιμα και σημαντικά οφέλη για την υγεία των βρεφών και των γονέων.
Τα αποτελέσματα της υγείας των νεογνών που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο βελτιώνονται σημαντικά, καθώς η μέθοδος φροντίδας καγκουρό οδηγεί σε
- μειωμένα ποσοστά θνησιμότητας
- μειωμένα ποσοστά λοιμώξεων και σηψαιμίας
- λιγότερες περιπτώσεις υποθερμίας καθώς και βελτιωμένες δυνατότητες διαχείρισης της θερμοκρασίας
- βελτιωμένη αύξηση του σωματικού βάρους
- βελτιωμένη ανάπτυξη
- βελτιωμένη κινητική ανάπτυξη
- βελτιωμένη ανάπτυξη των αισθήσεων
- πιο σταθερή αναπνοή
- βελτιωμένος ύπνος
- σταθερότερους καρδιακούς παλμούς
- βελτιώσεις στην εγκεφαλική δραστηριότητα και τη γνωστική ανάπτυξη
- βελτιωμένα μακροπρόθεσμα κοινωνικά και συμπεριφορικά αποτελέσματα, όπως η βελτίωση των ακαδημαϊκών επιδόσεων
Αποτελεί επίσης πολύτιμη παρέμβαση στη διαχείριση του πόνου, καθώς έχει αποδειχθεί ότι τόσο η άμεση επαφή δέρμα με δέρμα όσο και ο θηλασμός μειώνουν τα επίπεδα πόνου στα βρέφη, προστατεύοντας έτσι ενεργά την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Οι γονείς/οικογένειες επωφελούνται επίσης από την ενασχόληση με την πρακτική. Τα δεδομένα δείχνουν ότι όταν εφαρμόζεται η μέθοδος φροντίδας καγκουρό,
- αυξάνονται τα ποσοστά θηλασμού
- η επαφή δέρμα με δέρμα μετά τον τοκετό μειώνει τη διάρκεια του τρίτου σταδίου του τοκετού και της αιμορραγίας μετά τον τοκετό
- μειώνεται ο χρόνος παραμονής στη ΜΕΝΝ
- η συνολική παραμονή στο νοσοκομείο είναι μικρότερη
- ο οικογενειακός δεσμός ενισχύεται και το δέσιμο μεταξύ βρέφους και γονέων βαθαίνει
- τα επίπεδα άγχους μειώνονται τόσο για τους γονείς όσο και για το βρέφος
- οι γονείς έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν προβλήματα ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη
- οι γονείς ενδυναμώνονται ως κύριοι φροντιστές του παιδιού τους και ενθαρρύνονται να προστατεύουν και να περιθάλπουν το βρέφος τους
- οι γονείς αποκτούν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και επάρκεια στο ρόλο τους
- οι γονείς εμπλέκονται περισσότερο σε όλες τις πτυχές της φροντίδας του μωρού τους
Οι γονείς γενικά βλέπουν τη μέθοδο φροντίδας καγκουρό ως μια ευκαιρία για τη διαπαιδαγώγηση και τη φροντίδα του παιδιού τους. Βοηθά στη μείωση των προβλημάτων στις σχέσεις μεταξύ των ίδιων των γονέων και επηρεάζει θετικά το οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει το παιδί.
Άμεση φροντίδα μητέρας καγκουρό (iKMC)
Οι πιο πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες του Π.Ο.Υ. συνιστούν να ξεκινά η μέθοδος φροντίδας καγκουρό αμέσως μετά τον τοκετό. Στην πραγματικότητα, η άμεση φροντίδα της μητέρας με καγκουρό (iKMC) μπορεί να ξεκινήσει ήδη πριν το νεογέννητο θεωρηθεί κλινικά σταθερό, αποφεύγοντας έτσι τον περιττό διαχωρισμό του νεογέννητου από τη μητέρα. Μόνο σε περιπτώσεις όπου το νεογνό δεν μπορεί να αναπνεύσει αυτόματα μετά την αναζωογόνηση, βρίσκεται σε σοκ ή χρειάζεται μηχανικό αερισμό, η θεραπεία υπερισχύει της iKMC. Εάν η μητέρα δεν μπορεί να συμμετάσχει στο iKMC αμέσως μετά τον τοκετό (π.χ. επειδή χρειάζεται η ίδια ιατρική περίθαλψη), τότε θα πρέπει να ζητηθεί από τον σύντροφό της ή άλλα μέλη της οικογένειας να αναλάβουν.
Η μελέτη για την άμεση KMC (iKMC) που συντονίστηκε από τον ΠΟΥ διαπίστωσε ότι τα βρέφη που έλαβαν iKMC είχαν
- χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας,
- χαμηλότερα ποσοστά υποθερμίας κατά την έξοδο και
- λιγότερες περιπτώσεις σήψης
σε σύγκριση με τα βρέφη που έλαβαν τη μέθοδο φροντίδας καγκουρό 24 ώρες μετά τη γέννηση. Επομένως, η άμεση φροντίδα της μητέρας-καγκουρό είναι μια ισχυρή παρέμβαση για την πρόληψη πολλών περιπτώσεων θανάτου νεογνών, γεγονός που υποδεικνύει ότι τόσο η iKMC όσο και η μέθοδος φροντίδας καγκουρό θα πρέπει να αποτελέσουν πρακτικές ρουτίνας για τη φροντίδα όλων των βρεφών που γεννιούνται πρόωρα, με χαμηλό βάρος γέννησης ή χρειάζονται άμεση ιατρική φροντίδα.
Πηγή : Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Φροντίδα των Νεογνών (EFCNI – European Foundation for the Care of Newborn Infants)
