Back to school μετά το lockdown. Πώς μπορούμε να προετοιμαστούμε ψυχολογικά για το ανοιξιάτικο αυτή τη φορά Back to School;
Η διά ζώσης επαναλειτουργία των Νηπιαγωγείων, Δημοτικών σχολείων και Γυμνασίων σε λίγες ημέρες είναι γεγονός, μετά από 3 μήνες τηλεκπαίδευσης, εγκλεισμού στο σπίτι και ότι αυτό συνεπάγεται για τους μαθητές.
Πώς μπορούμε όμως να προετοιμαστούμε ψυχολογικά για το ανοιξιάτικο – αυτή τη φορά – Back to School;
Τι επιπτώσεις έχει πραγματικά το επανειλημμένο άνοιγμα κλείσιμο των σχολείων στα παιδιά; Για αυτά και άλλα σημαντικά ερωτήματα μας απαντά και μας ενημερώνει η Φιλόλογος και Ιστορικός Βαρουτά Αλεξάνδρα με μία αποκλειστική της συνέντευξη στο Ygeia-Paidi.
Συναντήσαμε την Αλεξάνδρα στα μέσα Απριλίου όταν είχαν αρχίσει δειλά δειλά να επιτρέπονται οι διαδημοτικές μετακινήσεις. Θα μπορούσαμε να κάνουμε τη συνέντευξη μέσω κάποιου διαδικτυακού προγράμματος (zoom, skype, κλπ. τα μάθαμε όλα για τα καλά αυτό τον καιρό), αλλά θέλαμε, σε πείσμα των καιρών να την κάνουμε δια ζώσης. Τηρώντας λοιπόν όλα τα μέτρα προστασίας και έχοντας σύμμαχο τον ανοιξιάτικο ήλιο συναντηθήκαμε στην παραλία.
Το πρώτο που τη ρώτησα ήταν πώς ήταν η ίδια περνώντας όλο αυτό που ζούμε, το lockdown, τους περιορισμούς, και έπειτα με πρόλαβε και μου είπε μόνη της ότι έχει σημασία να δούμε πώς είναι τα παιδιά σε αυτό αλλά και μετά από αυτό. Δίνοντας μου λοιπόν την καλύτερη πάσα έθεσα την ερώτηση:
Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό το επανειλημμένο άνοιγμα κλείσιμο των σχολείων στα παιδιά;
Η απάντηση της βιωματική… «Δε θα ξεχάσω ποτέ τη στιγμή που χτύπησε το τηλέφωνό μου, ήμουν σε μάθημα και μια μητέρα μαθητή με ειδοποίησε πως αύριο κλείνουν τα σχολεία. Δε σας κρύβω πως δε πίστευα ότι θα γίνει, μέχρι που το ένα έφερε το άλλο και έχουν αναγκαστεί όλα τα παιδιά να ζουν σε αυτή την αστάθεια ένα χρόνο τώρα. Πέρασαν από τη χαρά του « έκλεισαν τα σχολεία» στη λύπη του « έχασα το διπλανό μου», « μου λείπει η δασκάλα μου», « βαριέμαι μέσα στο σπίτι».
Η περσινή μισή χρονιά χάθηκε με μεγάλο κόστος, το οποίο, πρέπει να σημειώσουμε, δεν έχει προλάβει να υπολογιστεί από την εκπαιδευτική κοινότητα. Το σύντομο άνοιγμα του Σεπτεμβρίου- Νοεμβρίου και το επόμενο αστραπιαίο του Ιανουαρίου έδειξαν πως τα παιδιά έχουν βγει από τη ροή τους.
Το μεγαλύτερο πλήγμα που έφερε η κατάσταση αυτή ήταν η υποτίμηση της διδακτικής διαδικασίας και ο συνακόλουθος υποβιβασμός του ρόλου του εκπαιδευτικού στα μάτια μαθητών και γονέων.»
Πώς μπορούμε να διαχειριστούμε την κούραση και την άρνηση των παιδιών να μελετήσουν αλλά ακόμα και την άρνηση τους να επιστρέψουν στο σχολείο τους;
«Σε μια τόσο ρευστή κατάσταση, ο μαθητής χάνει το ενδιαφέρον του, αυτό που ο εκπαιδευτικός προσελκύει στα δια ζώσης μαθήματα. Η δυσλειτουργία της πλατφόρμας και πολλά άλλα προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν στην πορεία έστρεψαν το ενδιαφέρον των παιδιών στο πως θα μπορέσουν να ξεφύγουν από τις υποχρεώσεις τους, καθώς με λίγη και μόνο προσπάθεια αυτό ήταν εύκολο να γίνει.
Η συμβολή του γονέα για ακόμη μια φορά είναι ο διάλογος. Ανάλογα την ηλικία και τη πνευματική ωριμότητα του παιδιού- εφήβου, με κέντρο τις επιθυμίες του, οφείλει να του εξηγεί τι θα φέρει αυτή η χαλάρωση. Ο στόχος είναι να γίνει κατανοητό ότι αυτό θα τελειώσει και όλα πρέπει να είναι εκεί που έμειναν ή τουλάχιστον να μην έχουμε χάσει μεγάλο έδαφος.
Ένα αρκετά καλά μελετημένο πρόγραμμα, κατά τη γνώμη μου καταγεγραμμένο, είναι σημαντικό για όλη την οικογένεια. Η κούραση και η άρνηση είναι αναμενόμενη, είμαστε σε θέση να το αναγνωρίζουμε και μπορούμε να το παραδεχτούμε για να νιώσουν ότι δε ζητάμε κάτι χωρίς να βλέπουμε τα εμπόδια. Το κίνητρο παίζει και εδώ μεγάλο ρόλο.»
Τα παιδιά έχουν συνηθίσει σε έναν πιο χαλαρό καθημερινό ρυθμό, χωρίς δραστηριότητες χωρίς πολύ πρωινό ξύπνημα κλπ. Με ποιο τρόπο μπορούμε να κάνουμε πιο ομαλή την επιστροφή στο καθημερινό πρόγραμμα και τις υποχρεώσεις του σχολείου καθώς και στις εξωσχολικές δραστηριότητες;
«Οι πρώτες ημέρες στην παλιά πραγματικότητα, θα είναι μια φάση προσαρμογής.
Η παράταση του σχολικού έτους, θεωρητικά, θα δώσει μια δυνατότητα να προλάβουν να προσαρμοστούν για να κλείσουν για καλοκαίρι. Όπως κάθε προσαρμογή έτσι και αυτή, που είναι η δυσκολότερη, χρειάζεται χρόνο και υπομονή. Καλό θα είναι να εκμεταλλευτούμε τις τελευταίες ημέρες των εορτών του Πάσχα για να ξεκινήσουμε ένα πρωινό ξύπνημα και να μπούμε στους ρυθμούς που κάθε οικογένεια ακολουθούσε για το ξεκίνημα της ημέρας.
Το πρόγραμμα μαθημάτων και δραστηριοτήτων θα επανέλθει στο γραφείο και θα γίνει μια συζήτηση όπως θα προετοιμάζαμε ένα νήπιο για να πάει στο σχολείο. Θα εξηγήσουμε όσα θεωρούμε απαραίτητα και θα περιγράψουμε αυτή την επιστροφή. Πάντα σεβόμαστε τις δυνατότητες και τις αντοχές του παιδιού και σε περίπτωση που το πρόγραμμα δε μπορεί να βγει αποτελεσματικά από την αρχή το βοηθάμε να θέσει προτεραιότητες.
Η εκτόνωση της δραστηριότητας δεν είναι αμελητέα, μη ξεχνάμε πως για πολλά παιδιά η εξωσχολική τους ενασχόληση μπορεί να είναι το δυνατό τους σημείο, αυτό μέσα από το οποίο εκφράζονται και το έχουν ήδη στερηθεί.»
« Ο γονέας έγινε δάσκαλος και το σπίτι σχολείο»
Για τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και ιδιαιτερότητες, ποια θα πρέπει να είναι, σε γενικές γραμμές, η διαδικασία επανένταξης στο σχολικό περιβάλλον;
«Όσον αφορά στους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, η δουλειά που γίνεται είναι κατά κύριο λόγο εξατομικευμένη, επομένως η ομάδα των εκπαιδευτικών και των ειδικών που έχουν δημιουργήσει το πρόγραμμα και το μαθησιακό τους πλάνο θα συμπεριλάβει και το κομμάτι της προσαρμογής τους.
Τα περισσότερα παιδιά που παρακολουθούνταν από ειδικούς έμειναν ελάχιστα χωρίς βοήθεια και αυτό είναι κάτι που πρέπει να αναγνωρίσουμε σε όλους όσους στάθηκαν στο πλευρό τους. Αυτό δε σημαίνει πως δεν υπήρξαν και εκεί προβλήματα όμως όχι τόσο σημαντικά.»
Ανάλογα με την ηλικία των μαθητών/-τριών ποιες είναι οι δυσκολίες για την επιστροφή στο σχολείο και πώς μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε ως γονείς;
«Η μέχρι τώρα εικόνα δείχνει πως οι πρώτες τάξεις του δημοτικού θα επιστρέψουν αρκετά δυναμικά. Το σχολείο είναι ακόμη πεδίο ανεξερεύνητο ειδικά για την Α΄ και Β’ δημοτικού, είναι οι χρονιές που το έζησαν λιγότερο.
Οι μαθητές της δευτεροβάθμιας μετά την κατάργηση, για δεύτερη φορά, των γραπτών εξετάσεων θα έχουν σε γενικές γραμμές μεγάλη χαλάρωση. Αυτό που θα τους συντροφεύσει στην επόμενη σχολική χρονιά θα είναι μια μικρή δυσκολία στην οργάνωση και τη μεθοδικότητα.
Πάλι αυτό που εμπιστευόμαστε ως εκπαιδευτικοί είναι το σωστό πρόγραμμα και η έγκαιρη καθοδήγηση. Οι μαθητές δείχνουν να έχουν χάσει τη φόρμα τους στη μεθοδολογία επίλυσης ασκήσεων γιατί απουσιάζει ο πίνακας και η αλληλεπίδραση της τάξης.
Όσο η ύλη είναι κάτι που χειρίζεται ο γονέας και μπορεί να λειτουργήσει ενισχυτικά, τότε διάφορες ασκήσεις ακόμη και με τη μορφή παιχνιδιού καλό θα ήταν να γίνονται.
Η καραντίνα ήρθε και έφερε αλλαγές όμως η ηλικιακή φάση δεν αλλάζει και το καλοκαίρι θα είναι η ώρα για το παιχνίδι και την ανεμελιά. Πρέπει να σεβαστούμε την ανάγκη αυτή, που θεωρώ ότι είναι όλης της οικογένειας. Τίποτα δεν αντιμετωπίζεται ορθά με πανικό και βεβιασμένες κινήσεις.
Εκεί που πρέπει, για εμένα, να δοθεί το βάρος είναι η προετοιμασία μια νέας χρονιάς με γερές βάσεις, όχι μόνο από το οικογενειακό αλλά κυρίως από το σχολικό περιβάλλον. Ο γονέας έγινε δάσκαλος και το σπίτι σχολείο όμως αυτό πρέπει να ανατραπεί και αρωγοί οφείλουμε να είμαστε οι εκπαιδευτικοί. Το έργο μας θα είναι δύσκολο αλλά ουσιαστικό.
Εγώ από τη μεριά μου θέλω να αναγνωρίσω πως υπήρξαν συνάδελφοι όλων των βαθμίδων που έκαναν εξαιρετική δουλειά όλο το διάστημα των εξ αποστάσεως μαθημάτων. Τα άδεια σχολεία, το κουδούνι που δε χτυπάει, το σπρώξιμο της καρέκλας για να φύγουν την τελευταία ώρα όσο πιο γρήγορα γίνεται και όλα όσα ομορφαίνουν τη ζωή ενός εκπαιδευτικού έχουν μείνει καιρό μακριά μας. Ας ευχηθούμε όλοι να ανταμώσουμε πάλι στις τάξεις και αυτό να είναι πια οριστικό. Θα κλείσω με μια φράση του μεγαλύτερου Νεοέλληνα Διαφωτιστή, του Αδαμάντιου Κοραή, που φανερώνει την ευθύνη όλων « Πολιτεία, η οποία δεν έχει βάση της την παιδεία, είναι οικοδομή πάνω στην άμμο».
Παίδευση – Σχολική Συμβουλευτική Παιδιά – Έφηβοι – Γονείς
Αλεξάνδρα Βαρουτά
Φιλόλογος – Ιστορικός
Facebook & Instagram: @paideusi – Παίδευση – Σχολική Συμβουλευτική Παιδιά – Έφηβοι – Γονείς