“Ποιος φοβάται τη Μούσικατ”; Ένα βιβλίο για τις φοβίες των παιδιών και πώς να τις ξεπεράσουν.

Της Δέσποινας Σουγιούλ
Εκπαιδευτικού, μουσικού και συγγραφέα

Ανακαλύψαμε και σας παρουσιάζουμε ένα υπέροχο βιβλίο για παιδιά με θέμα τις φοβίες. Πρόκειται για το παιδικό βιβλίο “Ποιος φοβάται τη Μούσικατ;”, ένα βιβλίο για τις φοβίες των παιδιών και πώς να τις ξεπεράσουν το οποίο κυκλοφορεί από την Ελληνοεκδοτική.

Το βιβλίο μας άρεσε πολύ και θελήσαμε να μιλήσουμε με την συγγραφέα την κ. Δέσποινα Σουγιούλ, να συζητήσουμε “πάνω” στις φοβίες και να μας εξηγήσει πώς τα παιδιά μπορούν να κατανοήσουν τα συναισθήματα τους, να μοιραστούν τις φοβίες τους και να τις ξεπεράσουν;

Τι είναι ο φόβος και τι είναι η φοβία;

Φόβος και φοβίες, εξαιρετικά δυσάρεστα συναισθήματα και τα δύο και πολύ διαφορετικά μεταξύ τους.

Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που έχουμε εξαιτίας ενός πραγματικού, υπαρκτού κινδύνου που μπορεί να μας απειλεί. Αντίθετα η φοβία είναι ένα συναίσθημα που δεν οφείλεται σε ένα υπαρκτό κίνδυνο και είναι χρωματισμένο συχνά με έναν τόνο υπερβολής.

Ας αφήσουμε όμως τον φόβο και ας ασχοληθούμε περισσότερο με τις παιδικές φοβίες που είναι φυσιολογικό και αναπόφευκτο στάδιο για την ανάπτυξη ενός παιδιού. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν έρχονται σε επαφή με νέα ερεθίσματα και καταστάσεις και αρχίζουν να αποκτούν φοβίες που στην πραγματικότητα (όταν αφορά παιδιά που βρίσκονται στα πλαίσια της τυπικής ανάπτυξης) αποτελούν αναπτυξιακό φαινόμενο ωρίμανσης που εξασθενεί με την πάροδο του χρόνου.

Οι παιδικές φοβίες ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία που βρίσκεται ένα παιδί. Μια από τις πιο συνηθισμένες παιδικές φοβίες των παιδιών η οποία εμφανίζεται στην ηλικία των έξι και επτά ετών είναι η φοβία τους για τα παράξενα και τερατόμορφα πλάσματα, τις μάγισσες και τα φαντάσματα.

Πάμε να γνωρίσουμε καλύτερα το “Ποιος φοβάται τη Μούσικατ”; Ένα βιβλίο για τις φοβίες των παιδιών.

Οι παιδικές φοβίες και η ιστορία της Μούσικατ.

Μια τέτοια μάγισσα απασχόλησε με έναν υπερβολικό αλλά και ταυτόχρονα αστείο τρόπο τον ήρωα της ιστορίας μας, τον ήρωα του βιβλίου με τίτλο: «Ποιος φοβάται τη Μούσικατ;» των εκδόσεων Ελληνοεκδοτική, σε εικονογράφηση της Μυρτώς Δεληβοριά.

Ο Τιμολέων, ο ήρωας της ιστορίας μας, εμφανίζεται να σωματοποιεί τη φοβία του-τρέμοντας και έχοντας μεγάλο άγχος- για ένα πρόσωπο που οι διηγήσεις και οι μύθοι που το συνοδεύουν, το κάνουν να φαίνεται στα δικά του μάτια σαν μια μάγισσα, μια μάγισσα με φρικτά χαρακτηριστικά και άγριες διαθέσεις προς τα παιδιά. Στην πραγματικότητα και έτσι όπως εξελίσσεται η ιστορία όλα αυτά δείχνουν ότι είναι ένας μύθος που χτίζεται γύρω από μια δασκάλα μουσικής, τη Μούσικατ, που καταλήγει να είναι ένα πολύ αγαπημένο πρόσωπο των παιδιών με το οποίο μπορούν να τραγουδούν, να χορεύουν, να αστειεύονται, να γελάνε αλλά και να σχεδιάζουν μαζί πώς θα απολαύσουν τη χαρά της μουσικής δημιουργίας.

Ο Τιμολέων στα αλήθεια θεωρεί ότι η Μούσικατ τον απειλεί και μπορεί να του κάνει κακό. Παρόλα αυτά  ο ίδιος δεν την αποφεύγει και αποφασίζει να συναντηθεί την πρώτη ημέρα του σχολείου και να την αντιμετωπίσει. Μαζί με τη Μούσικατ αποφασίζει να αντιμετωπίσει και την φοβία του, γεγονός εξαιρετικά υγιές για εκείνον, αποκτώντας επίγνωση της συναισθηματικής του φοβίας, κατανοώντας ότι το ίδιο συμβαίνει ενδεχομένως και σε άλλους φίλους του και αποφασίζει να το αντιμετωπίσει. Αφήνει χώρο δηλαδή στο συναίσθημά του και φροντίζει να το μοιραστεί με τους άλλους μιλώντας γι΄ αυτό.

Έτσι λοιπόν μέσα από την ιστορία του Τιμολέοντα καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικό είναι ένα παιδί να κατανοεί τα συναισθήματά του, να μιλάει για αυτά με τους άλλους, να μοιράζεται τις φοβίες του με στόχο να τις απαλύνει ή όπως είπα να τις εξαφανίσει με την πάροδο του χρόνου.

Συναισθηματική ανάπτυξη μέσα από τις φοβίες

Έτσι, όλο αυτό σηματοδοτεί μια συναισθηματική εξέλιξη και ανάπτυξη που μας δίνει τη δυνατότητα να αποκτήσουμε και μια σημαντική συναισθηματική δεξιότητα.

Και αφού μιλάμε για τις παιδικές φοβίες με αφορμή ένα παιδικό βιβλίο ας θυμηθούμε για πόσα χρόνια στην παιδική λογοτεχνία ο φόβος ήταν εκτός από δυσάρεστο συναίσθημα και ένα συναίσθημα που απαγορευόταν, συναίσθημα ενοχοποιημένο και κυρίως για τα αγόρια, τα οποία έπρεπε να είναι άφοβα και ατρόμητα,  γιατί ακριβώς αυτό επέβαλλε η κοινωνική ταυτότητα εκείνης της εποχής.

Το μοντέλο αυτό εδώ και πολλά χρόνια χέχει καταρριφθεί και οι νέες ψυχοπαιδαγωγικές μέθοδοι τονίζουν συνεχώς ότι η παιδική φαντασία είναι σημαντικό στοιχείο για την ανάπτυξη ενός παιδιού επηρεάζοντας την αντίληψη, τη δημιουργικότητα και τη μάθηση. Τα παιδιά που χρησιμοποιούν ή αφήνουν ελεύθερη τη φαντασία τους δημιουργούν κριτική σκέψη, εξερευνούν κόσμους, ιδέες,  και δεν περιορίζονται μόνο στο στενό πλαίσιο της πραγματικότητας.

Πέρα από όλα αυτά, επινοούν ήρωες και ιστορίες, πράγμα απόλυτα φυσιολογικό για να επιλύουν προβλήματα στην κανονική τους ζωή δοκιμάζοντας διάφορες υποθέσεις και σενάρια ενώ παράλληλα αποκτούν συναισθηματική νοημοσύνη κατανοώντας όχι μόνο τα δικά τους συναισθήματα αλλά και των άλλων και αυτό βελτιώνει την επικοινωνία τους με τους γύρω τους.

Ο ρόλος των γονέων

Εξίσου σημαντικό είναι σε τέτοιες περιπτώσεις να έχει το παιδί συμπαραστάτη και αρωγό στους φόβους και στις ανησυχίες του το γονιό του ο οποίος θα αντιμετωπίσει μαζί του τους φόβους και τις φοβίες του, θα το υποστηρίξει και θα του προσφέρει κατανόηση, αποδοχή και συναισθηματική ασφάλεια.

Κλείνοντας, εάν μια φοβία γίνεται υπερβολική και αδικαιολόγητη, παίρνει μόνιμη θέση στο μυαλό και στην ψυχή ενός παιδιού και επηρεάζει την καθημερινότητα και τη λειτουργικότητά του, τότε θα πρέπει ο γονιός να επισκεφτεί έναν ειδικό μαζί με το παιδί του για να μπορέσει να λύσει ένα τραύμα, ένα πρόβλημα που ενδεχομένως να είναι πιο βαθύ.

Συνοψίζοντας να πούμε ότι το “Ποιος φοβάται τη Μούσικατ” είναι ένα μοναδικό βιβλίο που μέσα από την ιστορία του Τιμολέοντα βοηθά τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους. Η φαντασία, η μουσική και η συναισθηματική κατανόηση γίνονται γέφυρες που οδηγούν τα παιδιά σε μια πιο ώριμη και γεμάτη αυτοπεποίθηση προσωπικότητα. Τα εφόδια για μία υγιή συναισθηματική πρόοδο και ανάπτυξη.

Βιογραφικό Σημείωμα της Δέσποινας Σουγιούλ:

Η Δέσποινα Μπογδάνη – Σουγιούλ γεννήθηκε στην Αθήνα.
Σπούδασε Πιάνο, Μονωδία και Ανώτερα Θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο.
Είναι απόφοιτος του Graduate School of Education, Harvard University των μεταπτυχιακών κύκλων:
“Assessing for understanding”,“Practical strategies to take your students to higher levels”, “Differentiated Instructions”, “Visible Thinking” , “Creating cultures of thinking”.
Επίσης είναι απόφοιτος του Διετούς Μεταπτυχιακού Κύκλου Σπουδών Carl Orff –Orff Schulwerk – Επιμόρφωση Σχολή Μωραΐτη και του μεταπτυχιακού κύκλου Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Από το 1992 μέχρι σήμερα εργάζεται ως καθηγήτρια Μουσικής Αγωγής στο Δημοτικό Σχολείο του Κολλεγίου Αθηνών.
Δίδαξε ως ειδική συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην προσχολική ηλικία τα μαθήματα με τίτλο: «Η κινητική αγωγή στην προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση» και «Η διαπλοκή της Μουσικής με τις άλλες τέχνες στη Μουσικοκινητική Αγωγή».
Δημιούργησε και δίδαξε στο Τμήμα Μουσικοκινητικής Αγωγής για παιδιά και στο Τμήμα Μουσικοπαιδαγωγικής Εκπαίδευσης ενηλίκων στο Ωδείο «Φίλιππος Νάκας».
Έχει εκπονήσει ερευνητικά προγράμματα με θέμα τη διαπλοκή του μαθήματος της Μουσικής Αγωγής με άλλα μαθήματα του Αναλυτικού Προγράμματος, τη διδασκαλία της Παραδοσιακής Μουσικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, την εφαρμογή Αναλυτικών Προγραμμάτων άλλων χωρών, κ.ά.
Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια, σεμινάρια, ευρωπαϊκά προγράμματα και δράσεις με θέμα τη διδασκαλία της Μουσικής Αγωγής στη Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και τον ρόλο της αφήγησης και του παραμυθιού στην εκπαιδευτική πράξη.
Είναι συγγραφέας παιδικών βιβλίων εκ των οποίων κάποια έχουν βραβευτεί. Είναι επίσης συγγραφέας των βιβλίων του Οργανισμού για τη διδασκαλία του μαθήματος της Μουσικής Αγωγής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση για τις τάξεις Γ΄και Δ΄δημοτικού σε συνεργασία με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Υπήρξε μέλος της συγγραφικής ομάδας των σεναρίων μαθημάτων της εκπαιδευτικής πλατφόρμας MITIDA σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και τη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη».
Τέλος συμμετείχε στη συγγραφική ομάδα του εκπαιδευτικού προγράμματος της ΜΚΟSAFE WATER SPORTS το οποίο διδάσκεται σε όλα τα σχολεία της χώρας.
Στην καλλιτεχνική της δραστηριότητα περιλαμβάνονται:

Η ίδρυση της Παιδικής Μπάντας Κρουστών DRUMSTICKS του Δημοτικού Σχολείου του Κολλεγίου Αθηνών.

Η ίδρυση της Παιδικής Ορχήστρας ORFF, του Δημοτικού Σχολείου Κολλεγίου Αθηνών, MUSICALIA

Η δημιουργία τριών CD, με τη συμμετοχή της Χορωδίας του Δημοτικού Σχολείου του Κολλεγίου Αθηνών, με τίτλο: «Τραγουδάμε ότι αγαπάμε»,
Αθήνα 1997, «Με το Φοίβο και την Αθηνά», Αθήνα 2003, “75 χρόνια Κολλέγιο Αθηνών”, Αθήνα 2010

Η δημιουργία CD με τίτλο “Τα τραγούδια του Τριγωνοψαρούλη” εκδ. Πατάκη,
2008,2018

• Η δημιουργία CD με τίτλο “Βουτιά στο γαλάζιο” στα πλαίσια των δράσεων της ΜΚΟ SAFE WATER SPORTS.
  Βιβλία της είναι:
  «Δεν είναι δύσκολο να μάθεις φλογέρα» εκδ. Φίλιππος Νάκας, Αθήνα 1997
  «…και η παρέα κύκλους κάνει» εκδ. Φίλιππος Νάκας, Αθήνα 1998
  «Ανακαλύπτω τη Μουσική…με αυτοκόλλητα» εκδ. Φίλιππος Νάκας, Αθήνα 2004
  «Πώς να διδάξω Μουσική;» 15 ενότητες για τη διδασκαλία της Μουσικής Αγωγής στο Νηπιαγωγείο και το Δημοτικό, εκδ. Πατάκης, Αθήνα 2004
  «Μαρία Κάλλας» εκδ. Πατάκης, Αθήνα 2005
  «Ανακαλύπτω τα όργανα της ορχήστρας… με αυτοκόλλητα» εκδ. Φίλιππος Νάκας,
  2006
  «Με ένα χάρτινο φεγγαράκι…ταξιδεύω» Σειρά Χωρίς Σωσίβιο, εκδ. Πατάκης,
  2006,2009, 2017
  «Μια σοκολάτα για το Νικόλα» εκδ. Καλειδοσκόπιο, 2014
  «Τα Χριστούγεννα του Έντι και το χαμένο ακορντεόν», εκδ. Λέξη – Κλειδί, 2009
  «Μια φορά κι έναν καιρό…ήταν το βιβλίο», εκδ. Καλειδοσκόπιο, 2014
  «Ουφ! όνειρο ήταν», εκδ. Μίνωας, 2010
  «Μούσικατ, ένα τέρας αλλιώτικο από τ΄ άλλα!”, εκδ. Μίνωας, 2010
  «Τσέπες γεμάτες λέξεις», εκδ. Πατάκης, 2008,2009, 2017
  Τέλος είναι ραδιοφωνική παραγωγός της παιδικής εκπομπής “Τσέπες γεμάτες λέξειες” κάθε Κυριακή πρωί, στο ιντερνετικό ραδιόφωνο τέχνης και πολιτισμού
  ΜΕΤΑΔΕΥΤΕΡΟ και δημιουργός των podcasts των Εκδόσεων Άμμος, με θέμα το παιδί και την εκπαίδευση και με τίτλο: Εκπομπές σε Ζήτηση.